Om erger te voorkomen
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||
In dit taboe doorbrekende boek dat met deze nieuwe editie haar zevende druk beleeft en eveneens in Duitse vertaling verscheen (1999), staat de vraag centraal hoe het mogelijk geweest is dat juist uit Nederland zo veel joodse mensen tijdens de Tweede Wereldoorlog naar de Duitse vernietigingskampen afgevoerd hebben kunnen worden. Cruciaal daarbij is de vlucht van koningin Wilhelmina naar Engeland geweest, met in haar voetsporen het kabinet, zodat de regeringszetel buiten Nederlands grondgebied kwam te liggen. Hierdoor was de bezetter gehouden het aanvankelijk ingestelde, niet antisemitische militaire gezag te vervangen door een Duits civiel gezag met vier felle antisemieten aan de top. Hoeveel stof dit boek ook doet opwaaien, Nanda van der Zee toont met onomstotelijke bewijzen aan, dat Wilhelmina's vlucht en die van haar dochter terdege was voorbereid door de Engelse ambassadeur.
Uiteraard ontbreekt in deze studie een diepgaande analyse van de Joodse Raad niet, net zomin als de collaborerende rol van vele hogere ambtenaren, met alle verschrikkelijke consequenties voor het joodse volksdeel als gevolg. Aan het charmeoffensief ten gunste van haar restauratie waarvoor Wilhelmina de zender Radio Oranje gebruikte, is een aparte plaats ingeruimd, evenals aan het functioneren van de Parlementaire Enquete Commissie na de oorlog die de handelwijze van het Koninklijk huis tijdens de bezetting moest ontzien. Ook meer dan een halve eeuw na de Tweede Wereldoorlog blijft het lezen van dit boek een verontrustende ervaring.